Skanseny
 

Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem

Zakopane i Tatry należą do miejsc, które każdy Polak musi odwiedzić. Wycieczki szkolne i wyjazdy na narty to najczęstsze motywy podróży w tamte strony. Spacer Krupówkami, wjazd kolejką linową na Kasprowy Wierch, zdjęcie z misiem i zapiekanki z oscypkiem – to typowy zestaw atrakcji. A przecież w Zakopanem i okolicach jest kilka niezwykle interesujących miejsc, gdzie można zobaczyć, jak bogata, interesująca i różnorodna jest lokalna kultura. Bo Zakopane to nie tylko Tatry, charakterystyczna architektura zakopiańska i górale podhalańscy, których wszyscy dobrze znają. Warto wybrać się kilkanaście kilometrów za miasto do Czarnej Góry i Jurgowa – oddziałów zamiejscowych Muzeum Tatrzańskiego – by zobaczyć, że żyją tu nie tylko górale podhalańscy.

Im bardziej jesteśmy przekonani o homogenicznej kulturze Podhala, tym większym zaskoczeniem będzie dla nas wizyta na Polskim Spiszu. Spisz, podzielony przez granicę, rozciąga się po polskiej i słowackiej stronie. Po polskiej znajduje się jedynie 14 wiosek (wśród nich właśnie Jurgów i Czarna Góra), gdzie mieszkańcy mówią zarówno po polsku, jak i po słowacku. Także niedzielna msza w kościele w Jurgowie jest odprawiana po słowacku. Dociekliwi dostrzegą w tym języku także liczne wpływy węgierskie.

Ale język to tylko jeden z aspektów spiskiej kultury. Spiska architektura i strój także mają w sobie coś szczególnego. To dlatego, że przez wiele lat Spiszacy (czyli górale spiscy) ulegali wpływom słowackim i węgierskim (bo Spisz należał do habsburskich Węgier). Domy spiskie były stawiane szczytem, czyli węższym bokiem, do drogi. Tak właśnie zostały postawione zagrody Korkoszów i Sołtysów. Ta pierwsza składa się z domu i zabudowań gospodarskich (owczarni, stodoły, chlewu, wozowni i kamiennej stajni) usytuowanych wokół podwórka. Druga zagroda to ciąg budynków (dom, drewutnia zwana jatą, owczarnia, boisko i stajnia) ukrytych pod jednym dachem.

Obie zagrody zostały tak wyposażone, by w pełni pokazać warunki życia prowadzonego pod koniec XIX wieku. Zagroda Korkoszów pokazuje dom bogatego gospodarza, natomiast zagroda Sołtysów – biednego. Wbrew pozorom Sołtysi to nie określenie funkcji pełnionej przez gospodarza, ale nazwisko właścicieli.

Warto poświęcić uwagę także strojowi spiskiemu i jego jurgowskiej odmianie (noszonej także w Czarnej Górze). Spodnie – białe „portki” z sukna – wyglądają na pierwszy rzut oka tak samo, jak portki górali podhalański. To jednak tylko pozory. Na spiskich spodniach nigdy nie używano koloru czarnego. Parzenice są czerwone albo granatowe. Strój kobiecy wyróżniały elementy wykonane z drobno tkanego lnu, który nawet po stu latach sprawia wrażenie tiulu lub koronki. Kupowano również kretony, jedwabie i czerwone sukno zwane jangliją, z którego szyto świąteczne spódnice dla jurgowianek. Taki kompletny strój kobiecy ze wszystkimi detalami zobaczymy w izbie w Jurgowie. Podobnie jak „piórka”, czyli charakterystyczną ozdobę drużby weselnego. To wykonany przez drużki bukiet z piórek gęsich, czerwonego sukna i słomy, który drużba w trakcie wesela miał zatknięty w kapeluszu.

Muzeum Tatrzańskie to nie tylko dwie ekspozycje na Spiszu. To także Muzeum Powstania Chochołowskiego w Chochołowie, gdzie od 1978 roku można oglądać wystawę przypominającą o „poruseństwie” (czyli powstaniu chłopskim) z 1846 roku, a także prezentującą życie codzienne rodziny góralskiej z połowy XIX wieku. A w samym Zakopanym warto odwiedzić dwa Muzea Stylu Zakopiańskiego: willę Koliba (Kościeliska 18), która jest pierwszym domem w stylu zakopiańskim wybudowanym według projektu Stanisława Witkiewicza, oraz Chałupę Gąsieniców Sobczaków (Droga do Rojów 6), gdzie w 2009 roku otwarto stałą ekspozycję „Styl zakopiański – inspiracje”, której celem jest pokazanie korzeni stylu zakopiańskiego. Zobaczymy tam więc góralskie budownictwo ludowe oraz wyposażenie góralskich chałup, które zainspirowały Stanisława Witkiewicza.

Informacje praktyczne

1. Adres fizyczny, adres mailowy

    • Muzeum Powstania Chochołowskiego
      Chochołów 75
    • Zagroda Sołtysów w Jurgowie
      Jurgów 215
    • Zagroda Korkoszów
      Czarna Góra, Zagóra 86
    mail: brak danych
  • Dane kontaktowe

    18-20-152-05, 18-20-129-35, fax. 18-20-638-72

2. Dostępność

  • Godziny otwarcia

    Muzeum Powstania Chochołowskiego: środa - niedziela 10:00 - 14:00
    Zagroda Sołtysów w Jurgowie: środa - niedziela 10:00 - 14:00
    Zagroda Korkoszów: środa - niedziela 10:00 - 14:00

    Muzeum jest zamknięte:
    1 stycznia (Nowy Rok)
    6 stycznia (Święto Trzech Króli)
    24 i 25 kwietnia (Wielkanoc)
    1 i 3 maja
    23 czerwca (Boże Ciało)
    15 sierpnia (Wniebowzięcie NMP)
    1 listopada (Uroczystość Wszystkich Świętych)
    11 listopada (Święto Odzyskania Niepodległości)
    25, 26 grudnia (Święta Bożego Narodzenia)

  • Ceny biletów

    Muzeum Powstania Chochołowskiego: bilet normalny 6,00 zł, bilet ulgowy 4,50 zł
    Zagroda Sołtysów w Jurgowie: bilet normalny 6,00 zł, bilet ulgowy 4,50 zł
    Zagroda Korkoszów: bilet normalny 6,00 zł, bilet ulgowy 4,50 zł

3. Oferta kulturalno-rozrywkowa

  • Lekcje muzealne

    Oferta zajęć dostępna jest na stronie Muzeum (www.muzeumtatrzanskie.pl)

  • Zwierzęta

    Zakaz wprowadzania zwierząt do budynków muzealnych.

  • Pamiątki

    W każdym oddziale Muzeum Tatrzańskiego można dostać ulotki i broszury informacyjne.

  • Sesje zdjęciowe

    W tym celu należy skontaktować się z kasą muzeum (Tel: 18-20-152-05, wewn. 12)

  • Posiłek regionalny

    W niemal każdej miejscowości (na pewno w Zakopanym i Bukowinie Tatrzańskiej) znajdują się bary i restauracje oferujące lokalną kuchnię, w której dominują dania z oscypka.

  • Atrakcje dla dzieci

    brak danych

  • Atrakcje w okolicy

    Muzeum Tatrzańskie to nie tylko oddziały z ekspozycjami etnograficznymi, ale kilka innych, które m.in. promują twórczość zakopiańskich artystów. To Gmach główny Muzeum Tatrzańskiego (ul. Krupówki 10), Muzeum Stylu Zakopiańskiego - Inspiracje (Droga do Rojów 6), Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi "Koliba" (ul. Kościeliska 18), Galeria Władysława Hasiora (Ul. Jagiellońska 18 b), Muzeum Kornela Makuszyńskiego (ul. Tetmajera 15).

4. Imprezy

brak danych

5. Dojazd

  • Własnym samochodem

    Muzeum Powstania Chochołowskiego
    Z Zakopanego wyjeżdżamy ulicą Kościeliską w stronę Kir, Kościeliska i Doliny Kościeliskiej, następnie przez wieś Witów dojeżdżamy do Chochołowa. Muzeum znajduje się naprzeciwko kościoła.

    Zagroda Sołtysów w Jurgowie
    Z Zakopanego przez Bukowinę Tatrzańską dojeżdżamy do mostu na rzece Białce. Przejeżdżamy przez most i kierujemy się w prawo, w stronę przejścia granicznego ze Słowacją Jurgów-Podspady. Po przejechaniu około kilometra, na skrzyżowaniu, kierujemy się w stronę wsi. Mijamy kościół i cmentarz. Muzeum mieści się naprzeciwko zabytkowej remizy.  

    Zagroda Korkoszów
    Z Zakopanego przez Bukowinę Tatrzańską dojeżdżamy do mostu na rzece Białce. Przejeżdżamy przez most i kierujemy się w lewo. Przejeżdżamy przez kilkukilometrową wieś Czarna Góra. Muzeum znajduje się obok kościoła.

  • Pociągiem

    Pociągi do Zakopanego odjeżdżają z Warszawy, Krakowa, Suchej Beskidzkiej, Gdyni, Szczecina, Wrocławia, Bielska-Białej i Białegostoku

  • PKSem

    Rozkład jazy autobusów w Zakopanem znajdziemy na stronie http://www.ezakopane.pl/zakopane.php?info=pks

  • Prywatnymi busami

    Informacje o lokalnym transporcie znajdziemy na stronie http://www.zakopane.rozkladyjazdy.pl/busy/

6. Baza noclegowa

  • Agroturystyka

    W każdej miejscowości w okolicy Zakopanego znajdują się prywatne kwatery agroturystyczne.

  • Schronisko

    Zakopane "Szarotka" 
    34-500 Zakopane, ul. Nowotarska 45 G;
     tel/fax (18) 20-662-03; 20-136-18 
    http://www.szarotkaptsm.prv.pl

    Schronisko na Krzeptówkach
    ul. Krzeptówki 2    
    tel. (18) 20-66-158
    http://www.ssm.com.pl

  • Pola namiotowe

    W każdej miejscowości w okolicy Zakopanego znajdują się prywatne pola namiotowe.

  • Hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe

    W każdej miejscowości w okolicy Zakopanego znajdują się prywatne kwatery noclegowego i pensjonaty o różnym standardzie.

  • Sale konferencyjne

    brak danych

7. Działalność naukowo-badawcza

    Muzeum Tatrzańskie obejmuje swoją działalnością nie tylko Tatry, ale także podtatrzańskie krainy: Podhale, Spisz i Orawę oraz Pieniny - okolice odznaczające się bardzo swoistymi właściwościami krajobrazowymi, historycznymi i etnograficznymi. Znajdziemy tu 3 działy kolekcjonerskie: przyrodniczy i etnograficzny oraz dział sztuki. Biblioteka i archiwum to działy pomocnicze, ich zadaniem jest gromadzenie piśmiennictwa z terenów objętych działalnością Muzeum. Muzeum wydaje „Rocznik Podhalański”.
  • Publikacje

    brak danych

8. Informacje dodatkowe

  • Ciekawe linki

    Muzeum Tatrzańskie na Facebooku

skanseny.net





Więcej zdjęć

 

Pomóż rozwijać etnografię w internecie.

WESPRZYJ NAS