Skanseny
 

Muzeum Etnograficzne im. Józefa Vainy w Puńsku

SKANSEN LITEWSKIEGO CENTRUM KULTURY LUDOWEJ W PUŃSKU

Idea stworzenia w Puńsku muzeum na wolnym powietrzu narodziła się w 1986 roku. Zanim jednak placówka została oddana do użytku poszukiwano elementów jej obecnego wyposażenia. W postaci takiej jak dziś, muzeum to można podziwiać od 1992 roku. Opiekę nad nim sprawuje dyrektor Litewskiego Centrum Kultury Ludowej, którym od 2009 roku jest Robert Wiaktor. Instytucja stawia sobie za cel pielęgnowanie tradycji i obrzędów litewskich, zbieranie i eksponowanie dziedzictwa materialnego i niematerialnego regionu, jak również wspieranie miejscowych zespołów folklorystycznych.

Prezentowane w muzeum na wolnym powietrzu obiekty składają się na zrekonstruowaną zagrodę litewską z przełomu XIX i XX wieku. Zajmuje ona stosunkowo niewielki obszar, co jednak nie oznacza, że placówka ma niewiele do pokazania. Nie dajmy się zatem zwieść jej rozmiarom – bo choć puńskie muzeum jest małe z zewnątrz, to w środku znajdziemy z całą pewnością interesujące eksponaty. Dotyczy to zwłaszcza spichlerza, o którego wnętrzu można powiedzieć, że jest niemal przesadnie bogate w ciekawostki.

W skład skansenu wchodzą cztery drewniane budynki: chałupa, spichlerz, budynek inwentarski (obora) i stodoła. Trzy pierwsze mają wartość historyczną, figurują jako zabytki, pełnią także rolę wystawienniczą. Czwarty (stodoła), zbudowany z pomocą środków unijnych, służy animacji społeczno-kulturowej. To tutaj odbywają się słynne na całą okolicę, również na Litwie, przedstawienia teatrów stodolanych oraz koncerty muzyki ludowej czy uroczystości okolicznościowe. Miejsce glinianych garnków, stęp, moździerzy zajmują wtedy krzesła, głośniki i mikrofony.

Jeśli jednak przyjrzymy się dokładniej, naszej uwadze nie umkną drobne, acz urokliwe ludowe akcenty – wszak diabeł tkwi w szczegółach… Spośród prezentowanych obiektów centralne miejsce zajmuje chałupa przeniesiona z miejscowości Wojtokiemie (lit. Vaitakiemis). Pochodzi ona w XIX. wieku, a jej właścicielem z pewnością był majętny chłop. Wskazują na to przede wszystkim rozmiary domu – chałupa ma aż trzy izby. W skład wyposażenia, prócz pieca do wypiekania chleba, wchodzi wiele narzędzi tkackich, m.in. krosno, snowadło, kołowrotek. W komorze przyciąga wzrok po brzegi wypełniona skrzynia, pozostawione na stole modlitewnik i okulary, a także zegar ścienny.

Również na zewnątrz chałupa prezentuje się okazale. Uwagę zwraca kryty strzechą półszczytowy dach zwieńczony śparogami (tj. wydłużonymi wiatrownicami). Snopki poszycia dachu zostały dodatkowo przytrzymane poziomą opaską z drewnianych tyczek/żerdzi, znajdujących się tuż poniżej kalenicy. Ciekawie przedstawiają się również osadzone w zrębowej ścianie okienka z misternie wykonanymi firankami wycinanymi w białym papieże.

Po prawej stronie od wyjścia z chałupy znajduje się budynek inwentarski. Obiekt ma dwuspadowy dach z wysoką więźbą (szkieletem dachu) i ściany o konstrukcji zrębowej. Wyróżnia go mnogość wejść – do wyboru są aż trzy. W środku możemy podziwiać m.in. wykonany z pnia drzewa kadłub do przechowywania ziarna, beczki, kosy, a nawet tak zaskakujące przedmioty jak… sanie – niestety ich stan nie pozwala poważnie myśleć o kuligu. Podobnie jak chałupa i spichlerz, budynek inwentarski został przeniesiony do skansenu ze wsi Wojtokiemie. Jest on również analogicznie datowany.

Ostatnim w kameralnym puńskim muzeum obiektem, który ma wartość historyczną, jest spichlerz. Budynek o dwuspadowym dachu krytym słomą mieści, oprócz kasy biletowej, przestrzeń niemal magiczną, bo po brzegi wypełnioną ciekawymi przedmiotami. We wnętrzu spichlerza nie należy spodziewać się dużo miejsca ani nad głową, ani też dookoła. Jest tu wiele różnorodnych eksponatów, nie zawsze żyjących ze sobą w zgodzie – obok warsztatu tkackiego i grzebieni do czesania lnu znajdziemy tu formy do butów, skrzynie, plecione kosze, beczki, lampę naftową i… powojenny radioodbiornik Serenada. Po obejrzeniu dolnej części budynku koniecznie należy wejść na poddasze. Choć nie ma tam właściwie żadnych eksponatów, miejsce to jest ze wszech miar godne polecenia. Sączące się przez słomiany dach światło przydaje dusznej atmosferze pomieszczenia niezwykłego wręcz wdzięku, wspaniale komponując się z tą przestrzenią. Można się tu dostać przez niskie wejście skryte pod nieco wysuniętym dachem opierającym się na dwóch słupkach – przesadą byłoby mówić o konstrukcji podcieniowej, jednak skojarzenie to nie jest całkiem nie na miejscu.

Skansen Litewskiego Centrum Kultury w Puńsku zdobył w ... roku drugą nagrodę w Konkursie na Najlepiej Zachowany Zabytek Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim. Konkurs organizowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego objęty był patronatem Generalnego Konserwatora Zabytków.

W obrębie zagrody, prócz wspomnianych budynków, znajduje się również drewniany krzyż i charakterystyczna dla Podlasia studnia z żurawiem. Nieopodal muzeum znajdziemy również zbudowaną „na sposób ludowy” gospodę („Zajazd Puński”), oferującą smakowite potrawy litewskie.

Jakub Jankowski

Informacje praktyczne

1. Adres fizyczny, adres mailowy

    MUZEUM LITEWSKIEGO CENTRUM KULTURY LUDOWEJ W PUŃSKU
    Szkolna 67
    16-515 Puńsk

    mail: brak danych
  • Dane kontaktowe

    Strona muzeum

    tel. (087) 516 10 32

2. Dostępność

  • Godziny otwarcia

    Muzeum otwarte jest od wtorku do soboty w godzinach 09:00-17:00. Jeśli planujemy wybrać się na zwiedzanie w niedzielę lub poniedziałek rozsądnie będzie skontaktować się telefonicznie z dyrektorem muzeum panem Robertem Wiaktorem (Tel. kom. 605 888 368) – zwłaszcza jeśli opiekujemy się większą grupą.

  • Ceny biletów

    Wstęp do muzeum wymaga symbolicznej opłaty: dorośli – 2 zł; dzieci – 1 zł.

  • Uwagi o dostępności

    Muzeum w Puńsku jest obiektem małym i kameralnym. Instytucja ma ambitne plany dotyczące rozwoju i współpracy o charakterze regionalnym i ponadlokalnym. W tym celu dba o udogodnienia dla zwiedzających i poprawę ogólnie rozumianej dostępności. W pobliżu muzeum znajdziemy zatem parking dla gości i gospodę(z łazienką), w której można odpocząć i pożywić się. Niestety, na tym podstawowym poziomie musimy się zatrzymać. W samym muzeum próżno szukać udogodnień dla niepełnosprawnych (również w gospodzie ich nie znajdziemy). Nie ma tam także miejsca, w którym choć na chwilę można by przysiąść i zrobić sobie mały piknik. Eksponatom w muzeum ie można robić zdjęcia, nie ma również problemu z dotykaniem większości z nich. Jeśli jesteśmy samochodem, to nie będzie również problemu z dotarciem do sklepu.

3. Oferta kulturalno-rozrywkowa

    W muzeum puńskim odbywa się bardzo dużo imprez o charakterze lokalnym, są to głównie koncerty, występy zespołów ludowych (np. „Gimtine”, „Alna”, „Šalcinukas”) i przedstawienia teatralne. Przeważnie nie mają one jednak stałego miejsca w kalendarzu imprez muzeum owych. Wyjątek stanowi Festiwal Teatrów Stodolanych, którego główną areną jest zbudowana z pomocą środków unijnych stodoła-teatr stojąca w zagrodzie muzeum . Impreza odbywa się na przełomie lipca i sierpnia, a jej uczestnikami są artyści-amatorzy rekrutujący się z okolicznych miast i wsi (m.in. Suwałki i Sejny), młodzież z puńskiego liceum ogólnokształcącego, a także goście z Litwy. Przedstawienia mają przeważnie lekki, komediowy charakter. Odnoszą się do utworów literackich i tradycji litewskich przedstawiając je w nowym, niecodziennym kontekście.

    W obrębie Gminy wytyczone są także dwa szlaki turystyczne:

    • Puńsk - Zaboryszki - Fornetka - Becejły - Wołownia (24 km)
    • Puńsk - Smolany - Klejwy - Sejny (26,2 km)

  • Lekcje muzealne

    brak danych

  • Zwierzęta

    brak danych

  • Pamiątki

    brak danych

  • Sesje zdjęciowe

    brak danych

  • Posiłek regionalny

    brak danych

  • Atrakcje dla dzieci

    brak danych

  • Atrakcje w okolicy

    brak danych

4. Imprezy

brak danych

5. Dojazd

  • Własnym samochodem

    Puńsk znajduje się na północnowschodnim krańcu Polski, przy granicy z Litwą. Geograficznie, liczące ok. 1200 mieszkańców miasto, leży na Pojezierzu Wschodniosuwalskim, ok. 25 km od Suwałk. Zarówno podróż samochodem, jak i PKS nie powinna stanowić większego problemu. Zmotoryzowany turysta powinien po dojechaniu do Suwałk udać się drogą E67 (oznaczoną też numerem 8) ku granicy polsko-litewskiej. Po wyjechaniu z miasta trasą tą jedzie się prosto przez ok. 15 km aż do miejscowości Szypliszki, gdzie z głównej drogi należy zjechać w prawo na drogę nr 651. Tu należy zachować szczególną ostrożność, gdyż droga 651 będzie nam służyła krótko – po przejechaniu miejscowości Słobódka należy rozglądać się za kierunkowskazem na Puńsk, wskazującym odchodzącą w lewo wąską i krętą drogę. Jest to ostatni etap podróży, po zjechaniu z trasy oznaczonej numerem 651 będziemy jechać jeszcze ok. 5 km zanim ujrzymy cel podróży.

  • Pociągiem

    Dla zwiedzających, którzy nie dysponują samochodem dotarcie do Puńska nie powinno stanowić najmniejszego problemu. Przede wszystkim należy dotrzeć do Suwałk z pomocą PKP: http://rozklad-pkp.pl/

  • PKSem

    www.e-podroznik.pl W Suwałkach czeka na nas bogata oferta autobusów do Puńska: Autobusy do Puńska

  • Prywatnymi busami

    brak danych

6. Baza noclegowa

    Baza noclegowa dostępna w Puńsku nie powala niestety na kolana. Jeśli szukamy w miarę komfortowych warunków i jakiejkolwiek możliwości wyboru miejsca, w którym chcemy spędzić noc, to zdecydowanie lepiej poszukać w Suwałkach. Jako, że jest to duże miasto znajdziemy tu ogromną ofertę miejsc noclegowych. Alternatywą mogą okazać się także Sejny, które od Puńska dzieli taka sama odległość jak Suwałki (a zatem 25 km). Miasto jest dwukrotnie większe niż wspomniany Puńsk, co odbija się także w jego ofercie: http://www.eholiday.pl/noclegi-sejny-38562.html

    W samym Puńsku nie łatwo jest znaleźć jakikolwiek nocleg, co najwyżej w jego pobliżu.

  • Agroturystyka

    brak danych

  • Schronisko

    Dostępne jest schronisko młodzieżowe przy liceum ogólnokształcącym – kontakt telefoniczny (087) 516 10 80.

  • Pola namiotowe

    brak danych

  • Hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe

    brak danych

  • Sale konferencyjne

    brak danych

7. Działalność naukowo-badawcza

Muzeum w Puńsku angażuje się w projekty mające na celu podtrzymanie żywego zainteresowania tradycyjną kulturą litewską. W tym celu w lato 2009 roku podpisano umowę o współpracy z największym litewskim ośrodkiem etnograficznym w Rumszyszkach.

8. Informacje dodatkowe

skanseny.net





Więcej zdjęć

 

Pomóż rozwijać etnografię w internecie.

WESPRZYJ NAS